اخیرا جمعی از خانواده زندانیان و فعالان حقوق کودک منشوری را به عنوان متنی پیشنهادی و مبنایی برای تبادل‌نظر و ترویجگری حقوق کودکان زندانیان در ایران ترجمه و بازنویسی کرده‌اند. در این برنامه تلاش می‌کنم بندهای این منشور و اهمیت آن را شرح بدهم.
نگاه حق-محور و از زبان کودک در منشور
اهمیت ورود متخصصان بیشتر از جمله مددکاران به حوزه آسیب‌های کودکان دارای والد زندانی
از دل این حقوق اساسی، می‌توان به راهکارهای حمایتی رسید.
دولت‌ها باید زمینه قانونی و امنیتی لازم را برای فعالیت نهادهای مدنی و متخصص فعال در این حوزه فراهم کنند.
آگاهی در زمینه حقوق شهروندی از جمله حقوق کودکان زندانیان به مطالبه‌گری کمک خواهد کرد.
نظرات کودکان در هر سنی باید شنیده شود. مهم است که چطور بتوانیم این نظرات را از آن‌ها بشنویم.
متن منشور:
من این حق رو دارم تا …
۱) در زمان دستگیری والدین‌ام محفوظ و ایمن باشم و در جریان ماوقع قرار بگیرم.
کودک نه باید شاهد خشونت علیه والد باشد و نه مورد خشونت قرار بگیرد. او باید در جریان قرار بگیرد که چه اتفاقی برای والدش افتاده است.
۲) زمانی که تصمیم‌گیری‌هایی در مورد من اتخاذ می‌شود، نظرات من هم لحاظ شود.
این تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند در جریان دادگاه یا یک پروسه غیررسمی باشد.
۳) در زمان اتخاد تصمیم در مورد والدینم، به حساب آورده شوم.
معمولا در روند قضایی به والد بودن فرد متهم توجه نمی‌شود، در صورتی جزو حقوق اساسی کودک است.
۴) در غیاب والدینم، به خوبی از من مراقبت شود.
اگر زندانی شدن والدین، تنها راه مجازات آن‌هاست، باید تمام حقوق کودک، از جمله حداکثر رفاه، آموزش و سایر حقوق کودک باید لحاظ شود.
۵) با والدینم صحبت کرده، آن‌ها را ببینم و در تماس نزدیک و بدنی با آن‌ها باشم.
جز در موارد محدودی که باید مبتنی بر منافع عالیه کودک باشد، رابطه کودک با والد جزو حقوق او و از جمله راه‌های حمایت از او محسوب می‌شود.
۶) به دلیل مواجه شدن با چالش زندانی شدن والدینم، مورد حمایت و پشتیبانی قرار بگیرم.
علاوه بر حقوق اساسی کودک، آسیب‌های وارد شده به روان، جسم و رفتار کودک نیز باید شناسایی و نسبت به رفع آن‌ها اقدام شود.
۷) به دلیل زندانی بودن والدینم، مورد قضاوت، سرزنش و برچسب خوردن قرار نگیرم.
نهاد حکومت، رسانه‌ها، مراجع و مقامات قضایی و شهروندان لازم است تا مراقب انگ زدن و برچسب زدن به فرد متهم/مجرم و خانواده او باشند. کودک باید در امنیت و سلامت روانی به زیست اجتماعی خود ادامه دهد.
۸) با والدینم رابطه مادام‌العمر داشته باشم.
علاوه بر لزوم داشتن رابطه در زمان زندانی بودن والد، زندانی شدن والدین جز در موارد مشخص مبتنی بر منافع عالیه کودک، حق والد بر والدگری و داشتن رابطه با فرزند را از او سلب نمی‌کند. علاوه بر این برای حفظ این رابطه، زمینه برقراری رابطه مجدد کودک و والد بعد از آزادی نیز باید فراهم شود.