چرا داشتن رابطه امن برای کودک اهمیت دارد؟

تحقیقات نشان می دهد که کیفیت رابطه با نگهدارنده نخستین٬ نوع رابطه او با سایر افراد و احساس او از ارتباط با دیگران را شکل خواهد داد. کودکی که رابطه امن را تجربه کرده است خیلی بهتر از سایر کودکان می تواند رفتار و احساس خود را به شکل سالم و مناسبی مدیریت کند.

رابطه امن چطور شکل می گیرد و قوام می یابد ؟

کیفیت رابطه معمولا در سال اول تولد کودک شکل می گیرد. کودک با دریافت پاسخ از نگهدارنده اش نسبت به کنش های خود٬ این اطمینان را می یابد که برای تامین نیازهایش می تواند به محیط پیرامون و از جمله به فرد نگهدارنده اش اتکا کند.

چگونه بدانم که بین من و کودک ام رابطه امن برقرار شده است؟

دو راه اصلی وجود دارد که اطمینان حاصل کنید رابطه امنی با کودک تان برقرار کرده اید یا نه.

۱- کودک در لحظه های ناراحتی به شما مراجعه می کند و در آغوش شما آرامش پیدا می کند. ۲- کودک در هنگام ارتباط برقرار کردن با محیط اطراف٬ از شما به عنوان منبع امن استفاده می کند و به طور متناوب برای بازسازی اعتماد اش٬ با شما در ارتباط است.

رابطه غیر امن چطور شناخته می شود؟

کودکی که رابطه و حمایت پیش بینی نشده در یافت کرده٬ دچار اضطراب می شود و کم کم ناتوان خواهد بود از درک ترسی که ناشی از نداشتن حامی است. کارشناسان به این نوع رفتار٬ مقاومت در برابر اضطراب می گویند. کودکی که برای مدت طولانی و به تناوب پاسخی از نگهدارنده اش دریافت نمی کند٬ به این نتیجه می رسد که شاید به والدین یا نگهدارنده٬ نیازی ندارد. در نتیجه هنگام رفتن آن ها٬ اظهار دلتنگی نمی کند و با آمدن آن ها٬ علاقه ای نشان نمی دهد. این حالت را «رفتار اجتناب کننده» نام می گذارند. «ارتباط نامنظم»٬ نوع دیگری از ارتباط بین کودک و والدین است که توسط دانشمندان شناسایی شده است. این رفتار در کودکانی دیده شده است که پدر یا مادر٬ در حالی که تنها منابع کسب امنیت برای کودک محسوب می شوند٬ به آن ها احساس ناامنی داده و امنیت شان را تهدید کرده اند. کودک در این شرایط نمی داند آرامش و امنیتی را که نیاز دارد٬ کجا می تواند جستجو کند.

آیا کار کردن والدین (به خصوص مادر) خارج از خانه٬ داشتن رابطه امن با کودک را مشکل می کند؟

کار کردن مادر یا پدر بیرون از خانه و حضور کودک در مهدکودک٬ کمترین اثر را در برقراری رابطه امن کودک با والدین اش دارد. مهم این است که والدین چه اندازه نسبت به نیازهای کودک حساس اند و تا چه اندازه برای برآورده کردن آن ها٬ تلاش می کنند.

آیا با رعایت روش های «ارتباط نزدیک پدر/مادر با کودک» مثل خواباندن کودک در تخت خواب والدین٬ شیر دادن از سینه مادر٬ بستن کودک به شکم (هنگام راه رفتن)٬ می توان به رابطه امن با کودک رسید؟

اختلاف زیادی بین توصیه های کارشناسان در مورد محل خواب کودک٬ نحوه شیردادن او و میزان و نحوه در اغوش گرفتن کودک وجود دارد. آن چه برای داشتن رابطه امن با کودک اهمیت دارد٬ داشتن رابطه صمیمانه با کودک و پاسخگویی به موقع به نیاز های اوست. این٬ پدر و مادر هستند که نوع ارتباط خود با کودک و شکلی از رابطه که مناسب شرایط شان است را کشف می کنند.

اگر رابطه امن بین من و کودک ام برقرار نشده باشد و اکنون او ۴-۵ ساله باشد٬ چه کاری می توانم بکنم و چطور می توانم اتفاقی که باید در ماه های نخست می افتاده و نیفتاده را جبران کنم؟

اگر به هر دلیل رابطه امنی را که باید در سال اول یا دو سال نخست عمر کودک برقرار شود٬ ایجاد نکرده اید٬ هنوز خیلی دیر نیست که آن را در سال های بعد به وجود بیاورید. اما برای این کار٬ به صرف زمان و توجه بیشتری نیاز دارید. آن چه نیاز دارید٬ ساختن اعتماد اوست. اینکه به او اطمینان بدهید که حتی زمانی که در کنار او نیستید٬ به او فکر می کنید و حواستان به او هست. مثلا اگر زمانی که او به خواب می رود٬ در خانه نیستید٬ برای گفتن شب به خیر٬ به او زنگ بزنید.

اگر والدین من نتوانسته باشند با من رابطه امن برقرار کنند٬ یا بد تر از آن٬ به من بی توجهی یا حتی خشونت وارد شده باشد٬ آیا باز هم قادر خواهم بود رابطه امن با کودک ام برقرار کنم؟

تحقیقات نشان می دهد که مهم تر از داشتن گذشته نامطلوب٬ نحوه نگاه کردن ما به آن است. بی توجهی به آن و کتمان کردن اش٬ تنها خطر منتقل کردن آن به نسل بعد را افزایش می دهد. آگاهی کامل نسبت به آن چه بر ما گذشته و درک آن می تواند به خصوص در شرایط فشار٬ ما را تحت تاثیر قرار دهد. انتخاب ویژگی هایی که دوست داریم به کودک مان منتقل کنیم و برگزیدن بهترین منابع برای حمایت خودمان٬ می توانند راه های انتقال ویژگی های نامطلوبی را که از آن هراس داریم به کودک مان کاهش دهد.

آیا امکان پذیر است که رابطه امن با تمام کودکان٬ در حالت کودک چند قلو٬ برقرار کرد؟

از آن جا که کودکان٬ به توجه فردی یکسانی نیاز ندارند٬ ایجاد رابطه امن با چند قلو ها٬ کاملا قابل انجام است. همچنین بخشی از رابطه امن کودکان٬ در ارتباط با یکدیگر شکل می گیرد.

اطمینان دارم که من و دخترم پیش از این رابطه امن داشتیم. اما الان که او دو سال و نیم دارد٬ دایما با چالش رو برو هستیم. آیا این٬ به معنی ایجاد «رابطه مشکل دار» بین ماست؟

برای کودک در این سن طبیعی است که نیازمند فاصله گرفتن از کسی یا کسانی باشند که نزدیک ترین ارتباط عاطفی را با او داشته اند. او در حال نشان دادن این است که فرد مجزا و مستقلی از شماست.

تحقیقات در حوزه «رابطه کودک و والدین»٬ در مورد گریه کردن کودک و نحوه پاسخگویی به آن چه نتایجی داشته است؟

وقتی گریه کودک به موقع و با حساسیت پاسخ داده می شود٬ کودک در پایان یک سالگی٬ کمتر گریه می کند و شخصیت مستقل تری را در دوران پیش دبستان به خود خواهد گرفت. اما این حرف به معنای آن نیست که به محض شنیدن صدای گریه کودک٬ او را در آغوش بگیریم. تا زمانی که کودک از روی نیاز به غذا یا تمیز شدن گریه نمی کند٬ حرف زدن‌ آرام با کودک٬ نوازش او٬ بازی کردن و گوش دادن به موسیقی ملایم یا آواز خواندن در کنار او٬ به او آرامش خواهد داد و نقش موثر تری در ایجاد رابطه امن با او برقرار خواهد کرد.

کودک سه ماه ای را به فرزندی قبول کرده ایم. چه مشکلاتی برای ایجاد رابطه امن با او خواهیم داشت؟

هر قدر کودک در سنین پایین تر به عنوان فرزندخوانده پذیرفته می شود٬ مشکلات مرتبط با رابطه امن کودک با سرپرست تازه اش٬ کمتر خواهد بود. برای این کودکان نیز تا یکسالگی٬ مهم ترین ماه ها برای ساختن یا بازسازی رابطه امن کودک با والدین تازه خود است. همچنین کودک ممکن است با مشکلات دیگری مواجه بوده باشد که تاثیر مستقیم بر ایجاد رابطه امن بین کودک و والدین تازه اش داشته باشد. دریافت اطلاعات کامل از گذشته کودک و در ارتباط بودن با متخصص٬ می تواند به کاهش مسایل مبتلا به کودکان بدون سرپرست٬ کمک کند.

این مطلب ترجمه متن مندرج در این لینک است.

برای مطالعه بیشتر در مورد ویژگی های رابطه امن و غیر امن٬ می توانید به این مطلب مراجعه کنید.

عکس : از  Morguefile توسط GaborfromHungary