با صدور و اجرای حکم اعدام علیه فعالان مدنی و سیاسی و زندانیان جرایم عمومی، این سوال مطرح می‌شود که جامعه، فعالان و متخصصان برای حمایت از کودکان دارای والد زیر حکم اعدام چه برنامه‌ای دارند و چه اقدامی از دست آن‌ها بر می‌آید؟

معمولا در کمپین‌های مختلف برای نجات جان زندانیان زیر حکم اعدام، با دو رویکرد روبرو هستیم:

• نادیده گرفته شدن کودک فرد زیر حکم اعدام

در این حالت معمولا یا اساسا مشخص نمی‌شود که فرد زیر حکم اعدام، کودکی هم داشته است، یا حضور کودک تنها جنبه تزئینی دارد و عملا به حقوق، نیازها و چالش‌های کودک توجهی نمی‌شود و حق کودک بر شنیده شدن و مشارکت نادیده گرفته می‌شود.

• وارد شدن کودکان افراد زیر حکم اعدام به کمپین‌های نجات، به شکل آسیب‌زا

در این وضعیت، کودک با در دست گرفتن پلاکارد یا حضور در عکس یا ویدیو، یا مستقیما درخواست آزادی و لغو حکم اعدام والدش را می‌کند یا از زبان او این درخواست داده می‌شود. در اغلب موارد، حقوق کودک بر سلامتی، حفظ حریم خصوصی و حفظ کرامت و ارجمندی انسانی نادیده گرفته می‌شود و نگاهی ترحم‌آمیز به کودکان وجود دارد و کودکان به عنوان فرد صاحب حق دیده نمی‌شوند.

از طرف دیگر کمپین‌ها و فعالیت‌های خدمات رسانی برای لغو حکم اعدام علیه فعالان، معمولا تنها محدود به فرجام خواهی، تعویق انداختن یا لغو حکم اعدام می‌شوند و حمایت روانی و سایر حمایت‌های مورد نیاز خانواده و کودک فرد زیر حکم اعدام را در بر نمی‌گیرند. با پایان یافتن کار این کمپین‌ها، چه به دلیل اعدام فرد و چه به خاطر لغو حکم اعدام، کار فعالان نیز به پایان می‌رسد و خانواده‌ها بدون هیچ حمایت و آموزشی رها می‌شوند.

البته کودکان متعلق به گروه‌های اتنیکی و کودکان ساکن مناطق توسعه نیافته که از تبعیض‌های ساختاری رنج می‌برند، دسترسی محدودتری هم به منابع اندک موجود دارند.

در نظر داشته باشیم که در مواجهه با حکم اعدام، ما با یک مقطع مرگ یا اعدام مواجه نیستیم. از زمان انتشار اتهاماتی که می‌تواند منجر به صدور حکم اعدام شود، تا صدور حکم، تایید نهایی و در نهایت اجرای آن، کودک با جریان طولانی مدت سوگواری مواجه است. همچنین داشتن یا نداشتن اجازه ملاقات آخر، تحویل گرفتن یا نگرفتن جنازه، اطلاع داشتن یا نداشتن از محل قبر و اجازه یافتن یا نیافتن برای برگزاری مراسم ختم، هر کدام می‌تواند به مسیر سوگواری کودک کمک کند یا در آن اخلال ایجاد کند.

چالش‌های کودکان در قتل‌های خانوادگی، بسیار پیچیده‌تر است. از زمان وقوع قتل تا بعد از اعدام، کودک هر دو سرپرست خود را از دست داده است و بنا به تجربه فعالان و کارشناسان، بسیاری از این کودکان از طرف خانواده هر دو والد طرد می‌شوند.

توجه به نیازهای کودکان با تقویت صدای فعالان و کارشناسان این حوزه، افزودن منابع حمایتی مرتبط با کودکان به برنامه‌های حمایتی خود و آموزش دادن خود و جامعه در برخورد حق‌-محور و علمی با کودکان دارای والد زیر حکم اعدام، می‌تواند حداقل اقدامات جامعه دربرابر این کودکان باشد.

ویدیو: طراحی و تولید از مریم بیگی